BE REEL! Haal energie uit je factuur
Haal energie uit je factuur! Met die slagzin sprak stad Mechelen alle Mechelse huishoudens aan met als doel: hun energieverbruik reduceren en zo de CO2-uitstoot verminderen. Maar hoe doe je dat? Hoe kan communicatie de energietransitie ondersteunen? En welke motivatietechnieken kan je inzetten om de Mechelaar daarvan te overtuigen?
Aan het onderzoek ging een
uitvoerige analyse vooraf (fase 1: 2018-2019). We verdiepten ons in de
gedragswetenschappen en onderzochten hoe beïnvloeding precies werkt. Wat zet
mensen aan om hun gedrag te veranderen? We kwamen tot het besluit dat sociale
vergelijking een interessante aanpak is om iemand naar zijn eigen gewoontes te
laten kijken. Met andere woorden: ‘Hoe doen anderen het?’. We besloten dat er
slimme technologieën ingezet moeten worden om het energieverbruik op te volgen.
En dat het belang van duidelijke taal in onze communicatie centraal staat.
Uit een vergelijkende studie leerden we dat de meest succesvolle resultaten
komen van de energieleveranciers die inzetten op minder verbruik. Daarom is de
energiefactuur het beste middel om iedereen te bereiken. Ook de niet
energiebewuste mensen. Iedereen ontvangt zijn factuur digitaal of op papier én
het bevat een hoop interessante informatie over je eigen energieverbruik. Een
extra plus is de financiële win. Want wie wil er nu geen lagere energiefactuur?
In fase 2 (2020-2021) bogen we ons
over het design. Stad Mechelen, Veka, Fluvius en KU Leuven zetten hun schouders
onder het onderzoek. We brachten verschillende partners samen om tot de beste
gedragsinzichten te komen. We besloten om folders te ontwerpen en legden het
eerste ontwerp voor aan 7 Mechelaars met een diverse achtergrond. De verschillende
beïnvloedingsprincipes uit het vooronderzoek kregen een specifieke invulling.
We werkten met een incentive, vergeleken het eigen energieverbruik met dat uit
de buurt, lieten Mechelaars getuigen, enzovoort. Zo konden we later nagaan wat
de impact van deze motivatietechnieken op het energieverbruik precies is.
Onderzoeksvragen
Maar wat werd er nu precies
gemeten? De onderzoeksvragen luidden als volgt:
- Wat en hoe groot is het effect na ontvangst van de folder met vergelijkende informatie op gas- en elektriciteitsverbruik?
- Speelt de manier waarop de verbruiksinformatie uitgedrukt wordt (in euro, CO2 of een mix van beiden) een rol?
- Werkt een incentive?
- Is het mogelijke effect anders bij kwetsbare groepen (sociaal tarief) dan bij andere Mechelse huishoudens?
Voor dit onderzoek zijn er vier
seizoensfolders verstuurd. Alle Mechelse 36.600 huishoudens ontvingen
informatie over het gemiddeld verbruik van gas en elektriciteit, en het
verbruik van de 20% zuinigste huishoudens uit de buurt. Met deze
informatie konden de Mechelaars hun eigen energieverbruik vergelijken. De
informatie op de folder verschilde ook van buurt tot buurt. Het energieverbruik
kon uitgedrukt zijn in euro, CO2 of een combinatie van beiden. De helft
van alle buurten ontving bij elke folder bovendien een extraatje (een
incentive). Bij de eerste zending was dat een meterkaart om zelf je
verbruik te noteren. De tweede keer waren er memostickers met
tips toegevoegd die je kon gebruiken in huis. Bij de wintereditie zat een
radiatorsleutel met handleiding en warmteverlieskaart. En bij de laatste
lentefolder vond je energiebesparende kuis- en klustips. Zo
ontstonden er in totaal 6 verschillende conditiegroepen, die random toegewezen
werden over 90 verschillende buurten. Iedereen ontving gedurende een jaar vier
keer zijn folder, telkens met nieuwe info, een getuigenis en seizoensgebonden
tips om mee aan de slag te gaan.
Aan de hand van de
verbruiksgegevens van netbeheerder Fluvius heeft Stad Mechelen in samenwerking
met de Katholieke Universiteit Leuven gedurende 2 jaar geanalyseerd of de
folders en de incentives er al dan niet voor hebben gezorgd dat het
energieverbruik van de Mechelaars naar beneden ging, in vergelijking met andere
Vlaamse steden. We gingen ook na welke motivatietechniek het best werkte en, of
er een blijvend effect was nadat de experimentele fase afgerond werd.
Wat bleek: Er werd een
vermindering van 15,8% op het elektriciteitsverbruik gemeten en 25,9% op het
gasverbruik. De vermindering van het elektriciteitsverbruik lag in lijn met de
andere referentiesteden (Aalst, Leuven, Sint-Niklaas en Kortrijk).
Maar de
Mechelse huishoudens bespaarden in verhouding gemiddeld 2,1% meer gas. Een
eenduidige verklaring kunnen we daar niet meteen aan geven. De manier waarop de
informatie werd uitgedrukt (CO2, euro of een mix) had geen effect op het
verbruik. Het krijgen van een incentive speelde ook geen rol. En er werd geen
verschil vastgesteld tussen hogere en lagere socio-economische status. We zagen
wel gemiddeld een hogere besparing bij grootverbruikers.
Maar, de context waarin het
onderzoek werd uitgevoerd speelt logischerwijs ook een belangrijke rol. Tijdens
het onderzoek en de nameting was er namelijk heel wat gaande. In oktober 2021
kregen we te kampen met historische prijsstijgingen van gas en elektriciteit.
In februari 2022 brak de oorlog in Oekraïne uit met een ongeziene energiecrisis
tot gevolg. Energieleveranciers, overheden, armoedeorganisaties, etc., allemaal
zetten ze grootschalige communicatiecampagnes op met tips om energie en kosten te
besparen. Die gebeurtenissen hebben de onderzoeksresultaten vanzelfsprekend sterk
beïnvloed.
Conclusie
Folders werken als ze samengaan met sterke communicatie via andere kanalen:
helder, eenvoudig en sterk visueel. Het is ook belangrijk dat overheden én
energieleveranciers dat continu blijven herhalen. Een prijsstijging,
logischerwijs, doet mensen ook besparen. Mensen sturen (nudging) kan
nuttig zijn als aanvulling op een aanbod van structurele maatregelen.
Incentives werken duidelijk niet op lange termijn maar zijn wel een goed middel
om mensen naar informatie toe te leiden. Uniek aan het onderzoek was dat
Mechelaars hun verbruik konden vergelijken met de 20% zuinigste buren en een
gelijkaardig gezinsgrootte, inzicht kregen in hun verbruik en meteen ook tips
om mee aan de slag te gaan. Dit heeft duidelijk een verschil gemaakt. Waarom grootverbruikers sterken reageren,
daarvoor is extra onderzoek voor nodig. En we moeten blijvend inzetten op extra
ondersteuning van kwetsbare doelgroepen.
Al deze inzichten nemen we mee in de werking van het Mechelse Woon- en
Energieloket, één van de 20 energiehuizen in Vlaanderen. Daar staan we elke dag
klaar voor elke Mechelaar met info, advies en begeleiding bij alle vragen over
energie(besparing). We helpen onze inwoners graag op weg met extra tips. Ze
krijgen er informatie over hoe ze hun verbruik zelf kunnen meten. En hoe ze hun
woning energiezuinig maken.
Zo haal je energie uit je factuur!
Meer informatie